اهداف حسابرسان ازرسیدگی به وجه نقد

اهداف حسابرسان ازرسیدگی به وجه نقد عبارتست از:

1.      کفایت کنترلهای داخلی معاملات نقدی

2.      وجود ومالکیت

3.      کامل بودن

4.      صحت محاسبات

5.      ارائه و افشا

این موارد همان 5 ادعایی است که مدیریت در هر حساب درصورتهای مالی مطرح کرده است.

v    حسابرس در رسیدگی به دارایی ها باید توجه کندکه این دارایی ها  نباید بیشتر از واقع نشان داده شود.

v    اعتبار مبالغ ثبت شده که همان وجود و مالکیت (اعتبار) است در مورد وجه نقد بیشترین اهمیت را دارد و حوزه ارزشیابی کمترین اهمیت را دارا خواهد بود.

اهمیت حساب وجه نقد

حسابرسان به چند دلیل بر وجوه نقد تأکید نسبی دارند. بدهیها، درامدها، هزینه ها و بیشتر دیگر داراییها با وجوه نقد سروکاردارند؛ یعنی، این اقلام یا از معاملات نقدی حاصل می شود یا به وجوه نقد منجر میگردد. بدین ترتیب، رسیدگی به معاملات نقدی، حسابرسان را در اثبات اقلام متعددی از صورتهای مالی یاری میرساند. دلیل دیگر رسیدگی بیشتر به وجوه نقد، نقدینگی کامل آن است که بیشترین وسوسه را برای سرقت و سوء استفاده برمی انگیزد. خطرذاتی داراییهای سیال، بالاست و واکنش حسابرسان در این گونه موارد، پی جویی بیشتر است. اما کشف تقلب تنها در صورتی بر مطلوبیت ارایه صورتهای مالی اثر می گذارد که مبلغ تقلب، بااهمیت باشد. ارزشیابی وجوه  نقد به مراتب آسانتر از ارزشیابی دیگر داراییهاست؛ زیرا، برای رسیدن  به ارزش بازیافتنی آن، نیازی به تأمین ذخیره نیست. از این رو، هدف"ارزشیابی"وجوه نقد، دراینجا جزء هدفهای حسابرسی بحث نشده است. امازمانی که شرکتهای فرعی خارجی وجود دارند، حسابرسان باید از درستی ارزشیابی مبالغ ارزی تسعیر شده اطمینان یابند. درضمن نظارتهای معمول صاحبکار و روشهای بررسی آن (مانند مغایرت گیری حساب بانک) بیشتر اشتباهاتی را که در این گونه حسابها رخ میدهد، کشف میکند. ازطرف دیگر، ماهیت نقدینگی این حسابها، خطرکشف نشدن سوء استفاده از آنها را افزایش میدهد.

کنترلهای داخلی وجه نقد

تفکیک امور حسابداری و عملیات وجه نقد به دلیل ریسک نقدشوندگی بالای آن  از اهم موارد مورد توجه در طراحی سیستم کنترل داخلی می باشد.  متاسفانه در کشور ما در بیشتر موارد امور حسابداری و خزانه داری (عملیات) وجه نقد توسط مدیر مالی مدیریت می گردد که تضعیف سیستم کنترل داخلی را به دنبال دارد. امور مالی شرکت باید زیر نظر خزانه دار باشد که بیشترین مسئولیت امور مربوط به وجه نقد را بر عهده دارد. تفکیک بخش دریافت از پرداخت نیز می تواند در مدیریت بهتر حساب وجه نقد مثمر ثمر باشد. خزانه داری باید دپارتمان های دریافت و پرداخت خود را مستقل نماید . بطور کلی برای کنترل بهینه امور وجه نقد در وهله اول باید خزانه از حسابداری و در وهله دوم باید دریافت از پرداخت تفکیک گردد. وظایف امورمالی، دریافت و تحویل وجه نقد به بانک، امضای چکها، سرمایه گذاری وجه نقد، حفاظت از وجه نقد، اوراق بهادار قابل داد وستد، تهیه بودجه نقدو.... خواهد بود.

کلیات مورد توجه درکنترل داخلی وجه نقد

1.    انجام امور مربوط به یک معامله توسط چند نفر

2.    تفکیک امور حفاظتی وجه نقد از امور دفتر داری آن

3.    تمرکز امور مربوط به دریافت وجه نقد

4.    ثبت بلادرنگ وجوه نقد دریافتی

5.    دریافت رسید وجه نقد توسط مشتریان از بخش صادر کننده

6.    واریز دریافت های هر روزه به بانک

7.    انجام پرداخت های نقدی از طریق چک به جز پرداخت هزینه های اندک که توسط تنخواه گردان پرداخت می شود.

8.    تهیه صورت مغایرت بانک هر ماه و توسط شخصی که مسئولیتی درباره ی صدور چک یا حفاظت از وجه نقد نداشته  باشد.

سیستم کنترل داخلی دریافت های نقدی

فروش نقدی

قوی ترین کنترل برای فروشهای نقدی زمانی است که دو یا چند نفر از کارکنان  در هر معامله مشارکت داشته باشند.

مثال : رستورانها اغلب از صندوقداری استفاده می کنند که وجه صورتحساب تهیه شده توسط کارمند دیگر را دریافت می کندیادر سینما هاکسی که مسئول فروش بلیط می باشد وکسی که مسئول دریافت بلیط برای ورود به سینما می باشد اشخاص متفاوتی هستند. چنانچه بلیط های سینما یا صورتحسابهای رستورانها دارای شماره سریال باشد از ایجاد تقلب جلو گیری مینماید.

v    نتیجه این تقسیم مسئولیتها در معامله، عامل موثری در پیشگیری از احتمال تقلبات می باشد.

در بیشتر خرده فروشی ها که معمولا تمامی عملیات فروش  و تحویل جنس و دریافت وجه توسط یک شخص انجام می شود استفاده از صندوق های نوار دار(برای دریافت وجه)، سیستم های استقرار پایانه و ماشین های صدور صورتحساب بسیار مفید است.

ویژگی صندوق های نواردار

1-    نمایش مبلغ فروش در دید مشتری

2-    رسید چاپی برای مشتری

3-    نگه داری مبلغ فروشهای روزانه بر روی نوار ماشین درجایگاه قفل دار

v      یکی از انواع صندوق های الکترونیکی سیستم های استقرار پایانه می باشد که این صندوق های الکترونیکی دارای دستگاه تصویر خوانی است که هم قیمت کالا هم اطلاعات راجع به محصول را می خواند.

فواید صندوق های الکترونیکی

1.      احتمال ثبت اشتباه قیمت بطور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

2.      علاوه بر تامین کنترل داخلی قوی، می تواند وظایف کنترلی انجام دهد.

3.      بررسی وضعیت اعتبار مشتری

4.      به روزکردن حسابهای دریافتنی و مدارک ثبت دایمی

5.      تهیه گزارش چاپی  فروش بر اساس کالا، فروشنده، نوع فروش و ..

ویژگی های کنترلی ماشین های صدور صورتحساب

این ماشین ها صورتحساب را در سه نسخه تهیه می کند که سبب تقویت سیستم کنترل داخلی می شود. با نوشتن هر صورتحساب دو نسخه از ماشین خارج و به فروشنده و نسخه سوم در داخل محفظه قفلداری جمع می شود و در دسترس فروشنده نمی باشد که احتمال دستکاری نسخه و اختلاس وجه نقد را کاهش می دهد.

وصول مطالبات

بیشتر وصولی های کارخانجات و عمده فروشان به صورت دریافت چک از مشتریان ازطریق پست می باشد. دراین گونه موارد احتمال اختلاس کاهش می یابد ،مگر آنکه مسئولیت دریافت چک ، به حساب خواباندن چک و ثبت آن در حساب معین اشخاص تنها بر عهده یک نفر باشد.

سیستم متداول دریافت چک از طریق پست به شرح زیر است

معمولا نامه های وارد شده در دبیر خانه گشوده می شود و یکی از کارکنان لیستی به نام لیست کنترل از چکهای دریافتی تهیه می کند که در این لیست مشخصات یا شماره حساب مشتری، شماره و مبلغ چک ثبت می شود. نسخه ای از لیست کنترل برای خزانه دار و نسخه ای دیگر همراه با چکهای دریافتی برای صندوق دار  و نسخه ای از این لیست با نامه های همراه چکها برای مسئول دفتر معین اشخاص ارسال می گردد.

سوال : چه کنترل هایی باعث می شود که متصدی دبیر خانه از وجوه دریافت شده از مشتری اختلاس نکند یا وجوه اختلاس شده رااز لیست کنترلی حذف نکند ونامه ی همراه چکهای اختلاس شده را دور نریزد؟

1.        چکهای دریافتی از طریق پست در وجه شرکت می باشد.

2.        اگر حساب مشتریان بستانکار نشود آنان با دریافت صورتحساب بعدی به شرکت اعتراض می کنند در نتیجه مسئولیت اختلاس  بر دوش متصدی دبیرخانه می افتد.

v      از آنجایی که واحدهای تجاری که مقادیر قابل ملاحظه ای از وجه نقد را از طریق پست دریافت می کنند بایستی از صندوق پستی ویژه بهره گیرند که باعث تقویت سیستم کنترل داخلی می شود. صندوق پستی ویژه نوعی صندوق است که توسط بانک طرف حساب واحد تجاری کنترل و اداره می شود و چون بانک به مدارک حسابداری واحد تجاری دسترسی ندارد سیستم کنترل داخلی قوی می شود.

ازجمله فواید سپردن وجه نقد در بانک

1.    هر گونه تاخیر دربه حساب خواباندن چکهی دریافتی از مشتریان خطر وصول نشدن آن را افزایش می دهد.

2.    ماندن وجه نقد در صندوق به منزله وجه نقد بی استفاده است.

3.    سپردن هرروزه کلیه وجوه سبب می شود تا از جایگزینی وجه دریافتی روزهای بعد به جای کسری های احتمالی پیشگیری شود ...

سیستم کنترل داخلی پرداختهای نقدی

تمامی پرداختها به جز اقلام جزئی که از طریق تنخواه گردان پرداخت می شود باید با صدور چک صورت گیرد.

مزایای چک

1.      پرداخت با چک باعث ایجاد رسیدی می گردد که به شکل پشت نویسی چک اعم از هنگام وصول آن یا واگذاری به دیگران از مشتری دریافت می شود.

2.      تمرکز مجوز پرداخت نزد چند نفر مشخص

3.      کاهش وجه موجود در شرکت

4.      وجود مدارک دائمی برای پرداختها

برای بهره گیری کامل از مزایای چک به موارد زیر توجه کنید

1.      تمام چکها از قبل شماره گذاری شده باشدوبه ترتیب شماره استفاده شود.

2.      چکهای استفاده نشده با مراقبت نگه داری شودتاموردسوءاستفاده قرار نگیرد.

3.      چک هایی که باطل می شوند باید به گونه ای حفظ شوندکه دیگر قابل استفاده نباشد.

4.      مبلغ هرچک باید توسط کامپیوتر یا ماشین های پرفراژ روی چک نوشته شود تا امکان تغییر مبلغ چک وجود نداشته باشد.

5.      صاحبان امضا مجاز باید اطمینان حاصل کنند که این مدارک دیگر قابل ارائه نباشد و سپس چک را امضا می نمایند.

6.       چک امضا شده نزد تنظیم کننده چک بازنگردد.

v تهیه صورت مغایرت بانکی در هر ماه از لحاظ کفایت سیستم کنترل داخلی دریافتها وپرداختهای نقدی ضروری است.

ویژگی های کنترلی سیستم برگه ای

در این سیستم پیش از امضای هر چک مدارک آن بررسی شده واز وجود مجوز صحیح برای پرداخت اطمینان حاصل می شود. در نتیجه سیتم برگه ای یکی از راههای برقراری کنترل داخلی قوی در مورد پرداختهای نقدی است .در هر سیستم برگه ای مسئولیت گردآوری مدارک مثبته مربوط به پرداختهای نقدی برعهده دایره حسابداری می باشد.

برنامه حسابرسی وجه نقد

الف : ارزیابی سیستم کنترل داخلی وجه نقد شامل:

1.      کسب شناخت کافی ازسیستم کنترل داخلی وجه نقد
برای کسب شناخت در شرکت های کوچک میتوان بر اساس پرسش هایی از صاحبان وکارکنان شرکت و مشاهدات دست اول خود تهیه کرد و در شرکت های بزرگ برای تشریح ساختار کنترل داخلی معمولاً از پرسش نامه کنترل های داخلی استفاده می شود.

2.      برآورد خطر کنترل و طراحی آزمونهای کنترل داخلی

3.      اجرای آزمون های کنترلی اضافی شامل:

الف: کنترل جمع های دفتر روزنامه وجه نقد ونقل اقلام به حسابهای دفتر کل ومعین

هدف از امتحان جمع و نقل اقلام دفتر صندوق اثبات صحت محاسبات ریاضی دفاتر روزنامه،کل و معین می باشد.

ب: مقایسه اقلام صورت دریافت های نقدی با دفتر روزنامه دریافتهای نقدی،معین بدهکاران و فیش های واریز وجه به بانک

لازمه وجود یک سیستم کنترل داخلی رضایت بخش در مورد دریافتهای نقدی واریز تمامی وجوه دریافتی هر روز به بانک در همان روز یا حداکثر روز بعد می باشد که این عمل سبب می شود فرصت قرض گرفتن کارکنان مسئول وجه نقد از موجودی های نزد آنان به حداقل برسد و کار حسابرسان در مقایسه و تطبیق دفتر روزنامه دریافتهای نقدی با مبالغ واریزی طبق صورتحساب بانک آسانتر گردد.

حسابرسان برای حصول اطمینان از اینکه وجه نقد دریافتی بدون دست خوردگی  به بانک واریز شده یا نه باید مبالغ تک تک چکهای فهرست شده در لیست و جمع مبلغ پول دریافتی در روز را مقایسه کنند.

حسابرسان هنگام مقایسه دریافتها و وجوه واریزی باید به ریز دریافتهای نقدی علاوه بر اتکا به جمع های روزانه یا ادواری تاکید داشته باشند. مطابقت جمع دریافتها و وجوه واریزی یک دوره هیچ گونه اطمینانی بدست نمی دهد که در طول دوره مورد بررسی چکهای بی ارزش جایگزین مبالغ پول دریافتی نشده یا کسری های اوایل دوره در واریزی های بعدی جبران نگردیده است. مقایسه ثبتهای روزانه در دفتر روزنامه دریافتهای نقدی با وجوه واریزی ممکن است گونه ای از تقلب را آشکار کند که به آن کلاه به کلاه کردن می گویند.

کلاه به کلاه کردن یعنی کتمان کسری وجه نقد  از طریق تاخیر در ثبت وجه نقد دریافتی، یعنی دریافت از آقای الف در جیب صندوق دار و دریافت از آقای ب به جای آقای الف در دفاترثبت می گردد. در مواردیکه که مامور دریافت وجه نقد مسئولیت ثبت دفتر معین بدهکاران را بر عهده دارد کلاه به کلاه کردن آسان اتفاق می افتد، نسخه دوم واریز وجه به بانک که نزد صاحبکار نگه داری میشود به راحتی می تواند دستکاری شود چنانچه حسابرسان نسبت به دستکاری شدن  نسخه تردید داشته باشد باید آنها را با نسخه اصلی موجود در بانک تطبیق دهند.

پ : مقایسه جزئیات تعدادی از پرداخت های نقدی ثبت شده  در دفتر روزنامه با معین بستانکاران، سفارشهای خرید، گزارش های دریافت کالا، فاکتورهای خرید و چکهای صادره.

4.      برآورد دوباره خطر کنترل و طراحی آزمونهای محتوا

برآورد خطر کنترل مستلزم شناسایی نقاط ضعف و قوت  سیستم کنترل داخلی، بسط و تحدید روش های حسابرسی و ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای درج در گزارش بررسی کنترل های داخلی به صاحبکار است.

ب : اجرای آزمونهای محتوای معاملات نقدی ومانده حسابهای وجه نقد:

1.      دریافت صورت ریز مانده حسابهای وجه نقد و تطبیق با دفتر کل (صحت محاسبات ریاضی)

صورت ریز مانده ها شامل نام بانک، شماره حساب، نوع حساب و مانده پایان سال طبق دفاتر می باشد. این صورت جایگزینی برای دفاتر مالی در انجام امور حسابرسی حساب وجه نقد است. ویژگی اصلی آن وجود زیر اطلاعات حساب وجه نقد و بانک است که باید مبلغ آن با مبلغ دفاتر همخوانی داشته و فاقد مغایرت باشد.

2.      ارسال درخواست تاییدیه موجودی به بانکهای طرف حساب شرکت ها(اعتبار یا وجود و مالکیت)

یکی از اهداف حسابرسان اثبات اعتبار مبلغی است که به عنوان وجه نقد در ترازنامه می آید. راه رسیدن به این هدف دریافت تاییدیه از بانک در مورد وجه نزد بانک، شمارش موجودی صندوق و تهیه صورت مغایرت صورت حسابهای ارسالی از بانک می باشد.

3.      دریافت صورت مغایرت بانکی به تاریخ ترازنامه (اعتبار یا وجود و مالکیت)

تعیین وضعیت وجه نقد شرکت در پایان دوره مالی مستلزم مغایرت گیری بین مانده طبق صورتحساب بانک به آن تاریخ و مانده طبق مدارک حسابداری صاحبکار می باشد. صورت مغایرت بانکی را باید به تاریخ ترازنامه شرکت تهیه و بررسی کرد چنانچه صاحبکار پیش از شروع رسیدگی های حسابرسان صورت مغایرت بانک را تهیه کرده باشد دیگر نیاز به تهیه مجدد نیست اما حسابرسان باید جزئیات را بررسی کنند تا از صحت آن مطمئن شوند.

رسیدگی به صورت مغایرت بانکی که توسط صاحبکار تهیه شده شامل:

ü     اثبات درستی محاسبات ریاضی

ü     ردیابی مانده ها به صورتحساب بانکی وحساب دفتر کل و پی جویی اقلام مغایرت می باشد.

اهمیت رسیدگی به صورت مغایرت را این واقعیت آشکار می کند که کسری وجه نقد می تواند باحذف یک چک صادر شده و ارائه نشده به بانک یا ارتکاب یک اشتباه عمدی در صورت مغایرت مخفی نگه داشته شود.

نوعی از صورت مغایرت بانکی که حسابرسان ازآن بیشتر استفاده می کنند با مانده طبق صورتحساب بانک شروع می شود و به مانده اصلاح نشده طبق مدارک حسابداری ختم می شود این شکل از صورت مغایرت حسابرسان را قادر می سازد تا ثبتهای اصلاحی موثر بر وجه نقد را مستقیما روی کاربرگ صورت مغایرت پیاده کنند تا بتوانند مانده اصلاح شده را به کاربرگ طبقه بندی وجه نقد یا کاربرگ نهایی عطف متقابل دهند.

تطبیق مانده دفتر کل با صورتحساب بانک پایان رسیدگی حسابرسان به موجودی نزد بانک نیست. درستی و اعتبار هر یک از اقلام صورت مغایرت باید با مراجعه به منشا آنها اثبات شود.

نکته : حسابرسان باید چکهایی را که بیش از یک سال از صدورشان میگذرد و هنوز به بانک ارائه نشده اند را پی جویی کنند که این مورد باعث تضعیف سیستم کنترل داخلی می شود.

4.      دریافت صورتحساب مقطعی از بانک (اعتبار یا وجود و مالکیت)

صورتحساب مقطعی بانک : صورتحسابی است که تعداد معینی روزکاری معمولا 7 تا10 روز پس از پایان سال مالی شرکت را در بر می گیرد. صاحبکار از بانک طرف حساب خود می خواهد این صورتحساب را تهیه و مستقیما برای حسابرس ارسال کند. صورت حساب مقطعی حسابرس را قادر می کند که چکهای ارائه نشده به بانک و وجوه در راه مندرج در صورت مغایرت را به دقت رسیدگی کند.

5.      شمارش وجه نقد موجود در شرکت (اعتبار یا وجود و مالکیت)

وجه نقد موجود در شرکت معمولا شامل دریافتهای نقدی واریز نشده به بانک، تنخواه گردان، پول خرد و سایر وجوه نزد صندوق است. تنخواه گردان و وجه نزد صندوق می تواند در هر زمانی پیش از پایان سال مالی ،تاریخ ترازنامه یا پس از آن شمارش شود. بیشتر حسابرسان ترچیح می دهند این گونه وجوه را بدون اعلام قبلی (تصادفی) شمارش کنند. شمارش وجه نقد در بانکها و موسسات مالی از لحاظ کار حسابرسی اهمیت زیادی دارد. حسابرسان وقتی می خواهند شمارش انجام دهند باید نسبت به حضور صندوق دار در تمام مدت شمارش پافشاری کنند. حسابرسان باید در پایان شمارش تاییدیه ای مبنی بر شمارش وجه در حضور صندوق دار و تحویل تمامی وجه به وی از صندوق دار دریافت کند. این کار از مقصر شناخته شدن حسابرس بابت کسری وجه نقد پیشگیری می کند.

6.       کنترل انقطاع زمانی دریافتها و پرداختهای نقدی (اعتبار یا وجود و مالکیت، کامل بودن)

وجوه نقد مندرج در ترازنامه باید تمام دریافتهای آخرین روز سال را منعکس کند و هیچ گونه دریافتهای بعدی را در بر نگیرد به عبارتی انعکاس صحیح وضعیت وجه نقد در ترازنامه مستلزم انقطاع کامل دریافتهای نقدی و پرداختهای نقدی در پایان سال است.

تمامی چکهای دریافتی از مشتریان که جز دریافتهای نقدی منظور شده است باید پیش از شمارش وجه نقد توسط حسابرس در دفتر روزنامه ثبت شده باشد. حسابرسان باید این چکها را از لحاظ نام مشتری و مبلغ آنها با ثبتهای دفتر روزنامه مقابله کنند چنانچه چکهای مشتریان به حسابی غیر از حساب خود آنان بستانکار شده باشد نشانه تقلب یا کلاه به کلاه کردن است.

طی بررسی انقطاع زمانی باید این اطمینان ایجاد شود که تمام دریافتهای حساب وجه نقد آخرین روزهای سال به درستی منعکس شده و هیچ گونه دریافت بعد از سال  جزء وجوه آن سال در نظر گرفته نشده است و تمام  پرداختهای مربوط به آخرین روزهای سال به درستی منعکس شده و هیچ گونه پرداخت بعد از سال جزء سال جاری در نظر گرفته نشده است که این کار با:

v    حضور حسابرس در پایان سال در شرکت و شمارش وجه موجود در صندوق

v    یادداشت کردن شماره آخرین چک  مربوط به هر حساب بانکی

محقق می گردد.

نکته : حسابرسان برای حصول اطمینان از انقطاع کامل پرداختهای نقدی باید شماره آخرین چک هر حساب بانکی را که در روز آخر سال صادر شده است یادداشت کنند و در مورد ارسال یا تحویل تمامی چکهای صادر شده برای بستانکاران از مدیریت شرکت پرس وجو کنند.

7.      پی جویی هر گونه چک با مبالغ گزاف یا غیر عادی در وجه اشخاص وابسته (ارائه وافشا)

هر چک با مبلغ کلان یا غیر عادی که در وجه مدیران،روسا،شرکتهای وابسته به منظور نقد شدن صادر شده است را حسابرس باید با دقت بررسی کند تا مشخص شود که این گونه چکها:

1-دارای مجوز لازم بوده و به درستی در دفاتر ثبت شده اند.

2-به طور کافی در صورتهای مالی شرکت افشا شده است.

نکته : افشای معاملات اشخاص وابسته باید نوع وماهیت ارتباط،توصیف معامله ومبلغ آن را شامل شود.

8.      ارزیابی چگونگی ارائه و کفایت افشای وجه نقد در صورتهای مالی

حساب آرایی یعنی:اعمالی که قبل از تاریخ ترازنامه صورت می گیرد تا وضعیت نقدینگی را بهبود بخشد یااعمالی که بهبود تصویر مالی شرکت را سبب می شود. این موضوع می تواند نحوه ارائه اطلاعات مالی را دچار تحریف نماید.

مثال 1 : اگر دفتر روزنامه دریافتهای نقدی تا چندی پس از تاریخ ترازنامه باز بماند رقم وجه نقد مندرج در ترازنامه به نادرستی زیاد می شود چون وجه دریافتی پس از تاریخ ترازنامه را شامل می شود.

مثال 2 : گونه ای دیگر از حساب آرایی زمانی رخ می دهد که مدیری وام دریافتی خود را از شرکت در روز آخر سال مالی می پردازد و چند روز بعد همان مبلغ را از شرکت وام می گیرد این نمونه مانند باز نگه داشتن دفتر دریافتهای نقدی یک تحریف وضعیت نقدینگی محسوب نمی شود اگر چه سبب ارائه صورتهای مالی گمراه کننده ای می شود که زیر بنای عملیاتی و اقتصادی شرکت را نشان نمی دهد.

تمام انواع حساب آرایی ها مستلزم برخورد حسابرسان نیست. بسیاری از شرکت ها نزدیک پایان سال مالی خود تلاش زیادی می کنند تا از طریق ارسال کالای فروخته شده و صورتحسابهای آنها وصول هر چه بیشتر مطالبات خود و گاه پرداخت بدهی های شرکت و کاهش بدهی ها تا سطح بسیار پایین، تصویری بهتر از نقدینگی ارائه کنند چنین تلاش هایی نادرست نیست اما حسابرسان با قضاوت حرفه ای خود باید تعیین کنند که حساب آرایی صاحبکارشان به ارائه گمراه کننده صورتهای مالی منجر شده یا خیر.

 

حسابرسي

رعايت موارد ذيل دعاوي احتمالي عليه حسابرس را محدود مي سازد:

1-  تاكيد بيشتر بر رعايت استانداردهاي پذيرفته شده حسابرسي و آئين رفتار حرفه اي.

2-   استفاده از مشاوران حقوقي كه به مسئوليت هاي قانوني حسابرسان آشنا باشند. حسابرسان بايد تمام موارد بالقوه خطرناك را به طور كامل با مشاوران حقوقي خود در ميان گذارند و نظرات آنان را به دقت مورد توجه قرار دهند.

3-  داشتن پوشش بيمه اي كافي براي تعهدات و مسئوليتها. حسابرسان بايد خود را از زيانهاي مالي احتمالي از دعاوي حقوقي ناشي مي شود، مصون بدارند.

4-   به دست آوردن آگاهي و شناخت كامل از كار صاحبكار. يكي از دلايل عمده ناكامي هاي حسابرسي نداشتن شناخت و آگاهي از كار صاحبكار و رويه هاي متداول در صنعت بوده است.

5-  بهره گيري از موافقتنامه حسابرسي در كليه موارد ارائه خدمات حرفه اي. با يك قرارداد كتبي كه خدمات مورد قرارداد را به روشني مشخص كند مي توان اختلاف نظرهاي احتمالي و مربوط به نوع خدمات حسابرسان را به حداقل رساند.

6-  ارزيابي دقيق حتمال وجود اشتباهات و تخلفات در صورتهاي مالي صاحبكار در مراحل برنامه ريزي كار. هنگامي كه سيستم كنترل داخلي صاحبكار داراي ضعف بااهميت است، دقت ويژه اي به عمل آورد.

7-  اعمال نهايت دقت در حسابرسي صاحبكاراني كه دچار تنگناهاي مالي مي باشند. در شركتهايي كه توان ايفاي تعهدات خود را ندارند يا ورشكسته مي باشند، اعتباردهندگان  و صاحبان سهام احتمالاً داراي شخصي مي گردند تا تقصير زيانهاي خود را به گردن وي اندازند.

 

مسئوليت قانوني حسابرسان

مسئوليت قانوني حسابرسان

 مسئوليت قانوني حسابرسان ممكن است حاصل از سهل انگاري –قصور-تقلب-عدم اجراي كامل قرارداد  توسط حسابرسان باشد.

سهل انگاري: سهل انگاري حسابرسان عبارت است از تخطي از وظايف قانوني وانجام ندادن وظايف طبق استانداردهاي حرفه اي مي باشد.

قصور: قصور حسابرسان عبارت از عدم دقت كافي در كار رسيدگي به صورتهاي مالي . بي توجهي كامل فرد نسبت به مسئوليتهاي حرفه اي خود. يا بي توجهي عمده حسابرس نسبت به استانداردهاي پذيرفته شده حسابرسي مي باشد.

تقلب: عبارت است از تحريف حقايق با اهميت توسط كسي كه مي داند مطلبش حقيقت ندارد يا ارائه حقايق با كمال بي توجهي نسبت به صحت آنها با قصد فريب ديگران و با اين نتيجه كه طرف مقابل زيان ببيند.

هدف اساسي از آيين هاي رفتاري، ارائه رهنمود لازم به اعضا براي حفظ تشخيص حرفه اي و اعمال رفتار به گونه اي است كه كيفيت ضوابط حرفه آنها را بهبود بخشد.

مسئوليت حسابرسان در برابر صاحبكاران:

مسئوليت حسابرسان نسبت به صاحبكاران بيشتر در اثر قصور آنان در كشف اختلاسها يا حساب سازي هايي به وجود مي آيد كه كاركنان صاحبكار بر عليه صاحبكار مرتكب شده اند. صاحبكاري كه اين گونه خسارت ديده است مي تواند حسابرسان را به سهل انگاري در كشف توطئه متهم كند و آنان را براي جبران خسارت خود تحت پيگرد قانوني قرار دهد. عامل اصلي در تعيين مسئول بودن يا نبودن حسابرسان، قصور حسابرسان در كشف تقلب نيست بلكه موضوع اين است كه آيا قصور از سهل انگاري حسابرسان ناشي شده است يا خير.اصطلاح اشتباهات يعني از قلم افتادگي يا خطاهاي سهوي در صورتهاي مالي شامل كاربرد نادرست اصول حسابداري مي باشد و اصطلاح تخلفات يعني توصيف تحريف عمدي در صورتهاي مالي(تقلب مديريت) و سرقت دارايي ها(تقلب كاركنان) مي باشد.  همچنين حسابرسان بايد حسابرسي خود را به گونه اي طراحي كنند كه از كشف اشتباهات و تخلفات داراي اثر با اهميت در صورتهاي مالي اطميناني منطقي كسب كنند و در برنامه ريزي و انجام رسيدگي هاي خود، مراقبت هاي حرفه اي و ترديد حرفه اي را به كار گيرند  هر گونه تخلفات كشف شده و اصلاحات پيشنهادي خود را به كميته حسابرسي هيات مديره صاحبكار گزارش كنند.

 دادخواهي صاحبكاران

براي آن كه صاحبكار خسارت ديده اي بتواند حسابرسان خود را در دادگاه محكوم كند بايد ثابت نمايد كه زيان وي ناشي از سهل انگاري حسابرسان بوده است.

حسابرسان متهم شده مي توانند با اثبات اين كه در رسيدگي هاي خود سهل انگاري نكرده اند يا سهل انگاري آنان علت اصلي زيان صاحبكار نبوده است اتهام خود را رد كنند.

احكام

باب دوم: احكام

*استقلال: هر عضو شاغل در حسابرسي بايد به گونه اي مقرر دراستانداردهاي وضع شده، در اجراي خدمات خود مستقل باشد.

*درستكاري و بيطرفي: هر عضو در اجراي خدمات حرفه اي خود بايد بيطرف و درستكار باشد، بايد از هر گونه جانبداري و تضاد منافع بري باشد و نبايد آگاهانه حقايق را نادرست ارائه دهد يا قضاوت خود را به ديگران محول كند.

*استانداردهاي عمومي: هر عضو بايد استانداردهاي زير را رعايت كند:

        الف- صلاحيت حرفه اي: تنها خدماتي پذيرفته شود كه عضو يا موسسه عضو بتواند منطقاً انتضار داشته باشد آن را باكفايت حرفه اي انجام دهد.

    ب- مراقبت حرفه اي : در اجراي خدمات حرفه اي، مراقبت هاي حرفه اي به عمل آورد.

    ج- برنامه ريزي و سرپرستي: اجراي خدمات حرفه اي را به ميزان كافي برنامه ريزي و سرپرستي كند.

  د-  اطلاعات كافي و مربوط: براي تامين مبنايي منطقي جهت نتيجه گيري ها و ارائه پيشنهادات در رابطه با خدمات حرفه اي اجرا شده، اطلاعات كافي و مربوط را كسب كند.

 *رعايت استانداردها: هر عضوي كه خدمات حسابرسي، بررسي، تنظيم صورتهاي مالي، مشاوره مديريت، مالياتي يا ساير خدمات حرفه اي را مي پذيرد بايد استانداردهايي را رعايت كند كه توسط ارگانهاي تعيين شده از سوي شوراي عالي وضع شده است.

 * اصول حسابداري: اگر صورتهاي مالي يا ساير اطلاعات مالي شامل انحرافي از اصول حسابداري وضع شده توسط ارگاني باشد كه شوراي عالي انجمن براي وضع چنين اصولي تعيين كرده است و اثر تخطي بر صورتهاي مالي يا اطلاعات مالي به طور كلي با اهميت باشد، هيچ عضوي نبايد نسبت به آن صورتها يا اطلاعات مالي اظهار نظر كند يا درباره صورتهاي مالي يا ساير اطلاعات مالي يك واحد به گونه اي مثبت اظهار دارد كه طبق اصول پذيرفته شده ارائه شده است .


* اطلاعات محرمانه صاحبكار : عضو شاغل در حرفه حسابرسي نبايد اطلاعات محرمانه صاحبكار را بدون اجازه شخص صاحبكار فاش سازد.

 * حق الزحمه مشروط: خدمات حرفه اي نبايد تحت قراردادي ارائه يا اجرا شود كه در آن احتساب حق الرحمه، موكول به كسب يافته ها يا نتايج خاصي شده باشد يا حق الزحمه به نوعي موكول به يافته ها يا نتايج چنين خدماتي باشد.

* اعمال بد نام كننده : يك عضو نبايد عملي مرتكب شود كه حرفه را بدنام كند.

 * آگهي و ساير انواع تبليغات: يك عضو شاغل در حرفه حسابرسي نبايد با آگهي يا ساير انواع تبليغات نادرست، گراه كننده يا فريب آميز در جستجوي به دست آوردن صاحبكاران باشد.

* كميسيون: قبول هر گونه وجهي بابت معرفي محصولات يا خدمات ديگران به صاحبكار توسط يك عضو ممنوع است. چنين عملي به عنوان تضاد منافع تلقي مي گردد كه به از دست رفتن درستكاري و استقلال عضو منجر مي شود.

  

آيين رفتار حرفه اي

   آيين رفتار حرفه اي :

عبارت است ازمجموعه اصول اخلاقي و ضوابط مربوط به كار در يك حرفه مستقل كه اجراي آن براي اعضاي حرفه الزامي ميباشد.

 

آيين رفتار حرفه اي در حسابرسي مستقل: يكي از عوامل اساسي وجود استانداردهاي خوب حرفه اي براي كار، تهيه آيين رفتار حرفه اي زير نظر انجمن حسابداران رسمي آمريكا بوده است.

 

بي دقتي يا فقدان بيطرفي هر حسابرس مستقل، به حساب عملكرد وي گذاشته مي شود.

 

آيين رفتار حرفه اي تجديد نظر شده داراي دو بخش است.

باب اول: باب اصول كه هدف گراست و مسئوليت حرفه را در قبال جامعه ، صاحبكاران و اعضاي حرفه بيان مي كند.


باب دوم: احكام، كه كاربردهاي عملي اصول است كه رفتار قابل قبول را تعريف مي كند و مراجع تصميم گيري را براي استانداردهاي كار مشخص مي سازد.

 

باب اول: اصول

  مسئوليت ها:  اعضا در اجراي مسئوليتهاي خود به عنوان افراد حرفه اي بايد قضاوتهايي اخلاقي، حرفه اي و دقيق را در تمام فعاليتهاي خود اعمال كنند.


منافع جامعه: اعضا بايد متعهد شوندو به نوعي عمل كنند كه در جهت منافع جامعه باشد، به اعتماد جامعه ارج نهاده شود و نشانه اي از تعهدات حرفه باشد.


درستكاري: اعضا براي حفظ و گسترش اعتماد جامعه بايد تمام مسئوليت هاي حرفه اي را با نهايت درستكاري ايفا كنند.

بيطرفي و استقلال: هر عضو در ايفاي مسئوليتهاي حرفه اي خود بايد بيطرف بود و تضاد منافع نداشته باشد.

 

دقت حرفه اي: هر عضو بايد استانداردهاي فني و رفتاري حرفه اي را رعايت كند، براي بهبود كيفيت و قابليت اعتماد خدمات خود پيوسته تلاش كند و مسئوليت هاي حرفه اي را در بالاترين حد توانايي خود ايفا كند.

 

دامنه و نوع خدمات:  هر عضو شاغل در حسابرسي مستقل، هنگام تعيين دامنه و نوع خدمات قابل ارائه بايد اصول آيين رفتار حرفه اي  را رعايت كند.

 

انواع گزارشهاي حسابرسان

انواع گزارشهاي حسابرسان:

*گزارش مقبول و استاندارد:

 اين گزازش بيانگر اين است كه رسيدگي هاي كافي انجام گرفته و صورتهاي مالي به نحو مطلوبي وضعيت مالي و نتايج عمليات را طبق استانداردهاي پذيرفته شده حسابداري منعكس مي نمايد.
* گزارش مشروط:

شكل مناسبي از گزارش حسابرسي براي مواردي كه محدوديتي در دامنه رسيدگي وجود دارد يا صورتهاي مالي، انحرافي از اصول پذيرفته شده حسابداري دارد كه اهميت آن تذكر در گزارش حسابرسان را ايجاب مي كند اما آنقدر با اهميت نيست كه اظهار نظر مردود يا عدم اظهار نظر ضرورت يابد .

* نظر مردود:

نظر ارائه شده توسط حسابرسان حاكي از اين كه صورتهاي مالي مورد رسيدگي آنان وضعيت مالي، نتايج عمليات و گردش وجوه نقد را طبق اصول پذيرفته شده حسابداري به نحو مطلوب نشان       نمي دهد.

*عدم اظهارنظر:

در صورتي كه حسابرسان نتوانند مطلوبيت ارائه صورتهاي مالي را به طور كلي مشخص سازند عدم اظهارنظر ارائه خواهند كرد.

استانداردهاي پذيرفته شده حسابرسي

استانداردهاي پذيرفته شده حسابرسي

استانداردهاي عمومي 

1- صلاحيت و آموزش فني:

رسيدگي بايد توسط فرد يا افرادي اجرا شود كه داراي صلاحيت و آموزش فني كافي به عنوان حسابرس باشند. براي دستيابي به اين مسير داشتن تحصيلات دانشگاهي در حسابداري و حسابرسي، تجربه زيادي در حسابرسي، توانايي استفاده از روشهاي مناسب براي سيستم هاي كامپيوتري و شركت در برنامه آموزش مستمر است. آگاهي فني از صنعتي كه صاحبكار در آن فعاليت مي كند نيز قسمتي از صلاحيت فردي حسابرس است

2- استقلال :

حسابرس يا حسابرسان بايد استقلال راي خود را در تمام موارد مربوط به حسابرسي حفظ كنند.

۳- اعمال مراقبت هاي حرفه اي:

در اجراي رسيدگي و تهيه گزارش بايد مراقبت هاي حرفه اي لازم به عمل آيد.

استانداردهاي اجراي عمليات:

 1- عمليات حسابرسي بايد به ميزان كافي برنامه ريزي شود و در صورت وجود كاركنان بر كار آنان به گونه اي مناسب نظارت شود.

2- براي برنامه ريزي حسابرسي و تعيين نوع، زمان بندي و ميزان آزمون هايي كه بايد اجرا شود، شناختي كافي از ساختار كنترل داخلي بايد كسب گردد.

3- شواهد كافي و قابل اطمينان بايد از راه بازرسي، مشاهده ، پرس و جو كسب شود تا مبنايي معقول براي اظهارنظر نسبت به صورتهاي مالي مورد رسيدگي به دست آيد.

استانداردهاي گزارشگري:

1- گزارش حسابرسي بايد بيانگر اين موضوع باشد كه  صورتهاي مالي ارائه شده براساس استانداردهاي پذيرفته شده حسابداري تهيه شده اند يا خير؟

۲- گزارش حسابرسي بايد بيانگر اين موضوع باشد كه استانداردهاي پذيرفته شده حسابداري به طور يكنواخت با دوره قبل در تهيه و ارائه صورت هاي مالي اعمال شده است.

3- اطلاعات بايد به نحو مناسب و كافي در صورتهاي مالي افشا شده باشد. در غير اين صورت مطالب بايددر گزارش حسابرسي افشا شود.

4- گزارش حسابرسي بايد شامل اظهارنظر درباره صورتهاي مالي باشد.

 گزارش حسابرسي:

محصول نهايي حسابرسي از يك واحد تجاري گزارشي است كه حسابرسي در آن نظر حرفه اي خود را درمورد مطلوبيت صورتهاي مالي ارائه مي كند.


گزارش استاندارد و مقبول از سه بند تشكيل مي شود:

بند اول: بند مقدمه  كه مسئوليت هاي مديريت و حسابرسان را روشن مي سازد.

بند دوم: بند دامنه رسيدگي كه نوع و ماهيت رسيدگي ها را توصيف مي كند.

بند سوم: بند اظهار نظر كه بيان مختصر نظر حسابرسان بر مبناي رسيدگي است.

استفاده از تكنيك نمونه گيري:

استفاده از تكنيك نمونه گيري:

در ابتداي پيدايش حرفه حسابرسي ،حسابرسي بررسي كامل كليه معاملات رادر بر مي گرفت. زيرا واحدهاي تجاري نسبتاً كوچك بودند، معاملات و روشها انجام آن اين قدر پيچيده نبود و حسابرسان مي توانستند كليه معاملات انجام  شده در طي يكسال مالي را موردرسيدگي  قرار دهند و از صحت آنها و مدارك حسابداري اطمينان حاصل كنند. اما فعاليت تجاري شركتها در كشورهاي آمريكا و انگليس سريعاً گسترش پيدا كرد، رسيدگي به كليه معاملات انجام شده طي سال شركتها به صورت قبل عملاً غيرممكن  بود  و حسابرسان به علل متعدد قادر به انجام رسيدگي بر مبناي قبل نبودند زيرا رسيدگي به معاملات با آن حجم زياد به دقت بيشتري نياز داشت كه زمان رسيدگي، هزينه حسابرسي را افزايش مي داد. هدف از چنين رسيدگي كشف تقلب و سوء استفاده بود. به اين ترتيب رسيدگي به كليه معاملات انجام شده در طي يك سال به خاطر افزايش زمان رسيدگي و غير قابل تحمل بودن  هزينه حسابرسي غير ممكن بود. و علم آماري ثابت كرده است كه اگر از جامعه آماري نمونه هايي انتخاب و مورد رسيدگي قرار گيرند مي توان نتيجه حاصل از رسيدگي به اين نمونه ها را به جامعه اماري تعميم داد. از اين رو رسيدگي به كل معاملات به رسيدگي به نمونه هايي از معاملات تغيير شكل داد و به تدريج حسابرسان تكنينك نمونه گيري را مورد استفاده قرار دادند.

تعريف حسابرسي

تعريف حسابرسي:

عبارت است از رسيدگي به صورتهاي مالي، مدارك حسابرسي و ساير شواهد پشتوانه، اعم از داخل و خارج از واحد تجاري توسط حسابرسان مستقل.


انواع حسابرسي:

حسابرسي صورتهاي مالي: هدف، تعيين مطابقت نحوه تهيه صورت هاي مالي با اصول پذيرفته شده حسابداري است.


حسابرسي رعايت: اظهار نظر حرفه اي در اين خصوص كه آيا قوانين و مقررات ابلاغ از مراجع ذيصلاح قانوني به شركت به نحو صحيحي رعايت مي شوند يا خير؟


حسابرسي عملياتي: بررسي قسمت هاي خاصي از سازمان به منظور سنجش نحوه عمل آنهاست.

 

انواع حسابرسان:


- حسابرسان مستقل:

هيچ گونه رابطه اي با واحد زيرحسابي ندارند.

ارتباط حرفه اي اين گروه از حسابرسان پس از انعقاد قرارداد حسابرسي برقرار
 مي شود.


- حسابرس داخلي:

هدف اصلي حسابرسان داخلي، بازرسي و ارزيابي موثر بودن نحوه انجام شدن وظايف محول به واحدهاي مختلف شركت است. حسابرسان داخلي از استقلالي شبيه حسابرسان مستقل برخوردار نيستند، زيرا آنان كاركنان شركتي هستند كه در آن كار مي كنند و قيود ذاتي رابطه كارمند و كارفرما بر كار آنان حاكم است.


هدف حسابرسي: اعتبار بخشي به صورتهاي مالي 

اعتباردادن به صورتهاي مالي به معناي ايجاد اطمينان از مطلوبيت ارائه و قابليت اتكاي آنهاست. اعتباردهي شامل دو مرحله مجزا است. مرحله اول ، حسابرس مستقل بايد يك رسيدگي(حسابرسي) را اجرا كند، مرحله دوم نقش اعتباردهي، ارائه گزارش حسابرسي است كه نظر حسابرسان درباره مطلوبيت ارائه و قابليت اتكاي صورتهاي مالي را به استفاده كنندگان صورتهاي مالي انتقال مي دهد.

ارائه صورتهاي مالي حسابرسي شده روش پذيرفته شده اي است براي شركتهاي تجاري تا نتايج عمليات و  وضعيت مالي خود را به وسيله آن گزارش كنند.


حسابرسي شده در مورد صورتهاي مالي بدين معناست كه صورتهاي مالي شركت همراه يك گزارش حسابرسي است كه توسط حسابرسان مستقل تهيه شده كه در آن نظر حرفه اي خود را نسبت به مطلوبيت ارائه صورت هاي مالي شركت اظهار كرده اند.

انواع موسسات حسابرسي

موسسات حسابرسي به چهار گروه تقسيم مي شوند:

موسسات محلي: اين موسسات داراي يك يا دو دفتر كار و فقط يك يا چند شريك حسابرس مستقل است كه در يك شهر يا ناحيه، خدمات خود را به صاحبكاران ارائه مي كنند. بيشتر خدمات اين موسسات شامل تنظيم اظهارنامه مالياتي، ارائه مشاوره مديريت و خدمات حسابداري است.

موسسات منطقه اي: بسياري از  موسسات محلي با افتتاح دفاتر كار بيشتر در شهرها يا ايالتهاي همجوار و افزايش تعداد كاركنان حرفه اي خود به موسسات منطقه اي تبديل مي شوند. ادغام با موسسات محلي ديگر نيز راهي براي منطقهاي شدن اين موسسات است. اين رشد معمولاً به همراه افزايش سهم كار حسابرسي در مقايسه با خدمات ديگر مي باشد.

موسسات ملي: به موسسات حسابرسي كه در بيشتر شهرهاي اصلي ايالات متحده دفاتر دارند، موسسات ملي گفته مي شود. اين موسسات در كشورهاي ديگر يا از طريق دفاتر خود يا از راه موسسات وابسته در آن كشورها، فعاليت دارند.